Blockchain in de overheid
Dat blockchain de overheid fundamenteel kan veranderen, daar is iedereen het over eens. Hoewel de techniek nog volop in ontwikkeling is en er nog niet zoveel toepassingen zijn uitgewerkt, zitten onze lokale, Vlaamse en federale overheden niet stil met experimenteren. Samen met de verschillende overheidsinstanties gingen we met V-ICT-OR na hoe blockchain het best is in te zetten in onze overheidsorganisaties.
Op woensdag 26 april werd tijdens een kennisdag van V-ICT-OR in Antwerpen een technologische mijlpaal neergezet. Een aantal overheidsentiteiten nam de collectieve verantwoordelijkheid om samen te werken rond het blockchain-concept, als een nieuwe technologie over alle lagen van overheid heen. Samenwerken, maar ook samen in kaart brengen via www.blockchainoverheid.be.
In de kern is blockchain niks meer dan een technologie die onuitwisbare transacties gaat vastleggen, een transactie is dan ook zowat het bekendste product op ambtelijk niveau. Die transacties worden geverifieerd door een netwerk van computers, en zijn enkel sequentieel te updaten, een beetje in de vorm van een oneindig treinspoor.
De meest gangbare omschrijving is die van de 'gedecentraliseerde, openbare boekhouding'. Blockchain creëert dus een netwerk dat zichzelf controleert. Het voordeel is dat daardoor veel processen en diensten zijn te automatiseren en dat voor heel wat zaken de overheid ‘overbodig’ blijkt te worden. Maar durft men mee te stappen in een technologische evolutie waarbij de rol van de overheid er weleens totaal anders zou kunnen uitzien?
Believers
Momenteel wordt de technologie vooral door believers opgevolgd, personen die geloven in de overheid van de toekomst die slechts een schakel is in onze maatschappelijke ketting. Zonder in diep technische details te gaan, is te concluderen dat blockchain voor onze lokale en bovenlokale overheden twee belangrijke aspecten naar boven kunnen brengen.
Allereerst krijgen we de unieke kans om onze werking, onze vaak verkokerde en vastgeroeste administratieve processen, compleet te herdenken. We krijgen de kans om naast onze digitale overheidskoterij via technologie een vernieuwende overheid te gaan bouwen. Vooral omdat we voor het eerst sinds jaren de technologie een paradigmashift zien maken. Door op een verstandige manier deze technologische evolutie in te zetten, springen we als het ware over de ontwikkelingen van vandaag die de oplossingen van morgen aan het voorbereiden zijn. Wat klaar ligt voor morgen is misschien wel onvoldoende, het is de intentie om terug te keren naar de toekomst. Onze overheden kunnen hiermee ook aantonen dat ze sneller durven denken dan de meeste marktspecifieke ontwikkelingen. Ook aan bedrijven die niet snel genoeg meedenken, gaf men mee dat overheden durven inzetten op snel schakelende en innovatieve private partners die samen met hen de vertrouwensmarkt van de toekomst gaan bouwen.
Als tweede belangrijk punt zien we door deze ontwikkelingen dat overheden over alle lagen heen als één geheel, samen aan de slag kunnen gaan en onder impuls van een aantal sterkhouders dit ook daadwerkelijk doen.
Samen aan de slag
De unieke setting die op de Antwerpse kennisdag werd neergezet, waarbij alle overheidslagen in ons land samenwerken om collectieve overheidsprocessen te herdenken, bewijst mijn stelling. Eindelijk gaan we terug samen aan de slag zoals de klant het van ons verwacht. Een klant die recht heeft op een eenvoudige overheid. Burgers en ondernemers kennen de vaak ingewikkelde overheidsstructuren niet. Voor hen is er slechts één overheid waar ze noodzakelijkerwijs vroeg of laat mee geconfronteerd worden om een bepaalde dienstverlening te verkrijgen. Niemand krijgt het uitgelegd aan de burger, dat bepaalde dienstverlening ergens vastloopt omdat onze grote diversiteit van overheden niet naadloos op elkaar aansluit. Omdat deze overheden elkaar niet kennen of niet communiceren met elkaar. Deze overheden kregen we echter als één blok, als één ketting aan de slag dankzij blockchain.
Maar ook op het Europese niveau ontbreken nog innovatieve, vooral creatieve projecten waar de private en de publieke sector samen aan de slag gaan.
Laat Nederland nu ook in deze een uitzondering zijn. Net zoals in Vlaanderen zien we ook in Nederland proeftuinen en -concepten ontstaan die de bakens met deze vernieuwende technologie aan het uitzetten zijn. Marloes Pomp, blockchainexpert, vergelijkt tijdens lezingen de ideale methode om blockchain begrijpelijk te maken voor iedereen van wie de betrokkenheid snel vereist is. Speel gewoon het spel: ‘Ik ga op vakantie en ik neem mee…’
Net omdat het spel door iedereen is gekend en er een ketting ontstaat van de eerste deelnemer die iets zegt en de volgende die herhaalt wat de vorige deelnemer zei en voegt daar een ding aan toe. Alle volgende deelnemers in de ketting herhalen de reeks van alle vorige en voegen telkens iets toe. Omdat het in het spelletje zo belangrijk is dat de juiste dingen in de juiste volgorde herhaald worden, kan iedere deelnemer detecteren wanneer iemand een fout maakt.
De evolutie van de pilotprojecten in Nederland zijn via Marloes op een overzichtelijke wijze te volgen.
Kop van het peloton
Als voorzitter van de Vlaamse ICT-organisatie en van haar internationale koepel, de linked organisation of local authorities, zie ik deze evolutie als een grote opportuniteit. Niet alleen voor de twee reeds aangehaalde redenen, maar vooral omdat we ook als regio onszelf opnieuw op de kaart kunnen plaatsen. Er wordt weleens beweerd dat we niet langer kunnen claimen in de kop van het peloton van Europese eGov-spelers te zitten - wat voor een land van flandriens bijzonder pijnlijk is. Door de krachten te bundelen, kunnen we samen opnieuw bewijzen dat wij diegene zijn die concepten wel in de praktijk kunnen omzetten. Want ondanks alle positieve berichten, brengt blockchain op dit ogenblik - zelfs op een internationale schaal - nog weinig concrete ketenoplossingen naar buiten. Hier kunnen wij met z’n allen iets aan veranderen.
Ik volg Roel Verhaert, stadssecretaris van Antwerpen, wanneer hij zegt dat men nog meer de ingewikkelde en juridisch veel te moeilijk gemaakte processen moet durven herdenken naar de dagelijkse praktijk. Blockchaintechnologie moeten we durven inzetten in functie van de moderne uitdagingen van een overheid, in het bijzonder omwille van het feit dat er te weinig personeel is voor de alsmaar stijgende vraag naar nieuwe taken en het bijkomende feit dat de nood om bureaucratische processen af te bouwen zeer hoog doch onvoldoende wordt opgepikt.
Maar dat we durven verruimend denken, toont vooral digipolis Antwerpen aan. Met enorme interesse van de private sector – vooral startups – hebben zij samen met V-ICT-OR en andere overheidspartners enkele proof of concepts opgezet. Een ‘zandbakoefening’ waar echte administratieve processen compleet herdacht en gezaaid worden.
Ook al wordt blockchain als sterk reformistisch aanzien omdat het ook de bureaucratie aan de ketting wil leggen, toch zijn de eerste proefomgevingen niet alleen tests van de technologie maar tevens radicale vereenvoudigingen van vaak ingewikkelde administratieve processen. Verder werkend op deze methode heeft digipolis een blockchain for Antwerp wedstrijd opgestart vanaf 28 april. De bedoeling is om blockchain in het Smart City-concept in te schrijven als een cruciaal onderdeel van slimmer administraties.
Ondertussen kijken we vooral uit naar de eerste echte resultaten in productie en wie weet zijn we daar dichter bij dan we zelf denken. We doen alvast samen met V-ICT-OR en een aantal andere partners ons best om blockchainprojecten in en samen met de overheid te registreren op één platform (www.blockchainoverheid.be).
Daar willen we alle initiatieven op één kaart plaatsen om te vermijden dat initiatieven dubbel lopen maar vooral om mensen bij elkaar te brengen om samen in de keten aan de slag te gaan.